PKI gebruikerscertificaten kunnen net als slechte wijn zijn: een hoofdpijndossier!
12 nov ‘24

Het implementeren van apparaat- of gebruikerscertificaten binnen een Public Key Infrastructure (PKI)-systeem biedt sterke beveiligingsvoordelen, maar brengt ook aanzienlijke uitdagingen met zich mee, vooral op grote schaal. Veel PKI-specialisten stuiten op hindernissen bij de uitrol, het beheer en de betrokkenheid van gebruikers.

In dit artikel bespreken we de uitdagingen die gepaard gaan met de implementatie van klantcertificaten, met de nadruk op kwesties zoals uitgifte en distributie, verloop en vernieuwing, intrekking, schaalbaarheid en interoperabiliteit, beveiliging, complexiteit, kosten en gebruikerservaring. Praktijkvoorbeelden illustreren elke uitdaging om bruikbare inzichten te geven in PKI-beheer.

Uitgifte en Distributie

Het uitgeven en distribueren van klantcertificaten is essentieel maar vaak uitdagend vanwege de behoefte aan veilige authenticatie, integratie met identiteitsbeheersystemen en efficiënte distributiemethoden. Uitgifte omvat meestal het genereren van een sleutelpaar, het aanmaken van een certificaataanvraag (CSR) en het ondertekenen ervan door een Certificeringsautoriteit (CA).

Stel bijvoorbeeld een financiële instelling voor die certificaten uitgeeft aan werknemers voor toegang tot beveiligde applicaties. Voordat certificaten worden uitgegeven, moet de identiteit van elke werknemer worden geverifieerd, vaak via integratie met een Identity and Access Management (IAM)-systeem zoals Active Directory.

Veilige distributie kan bijzonder lastig zijn. Sommige organisaties gebruiken hardwaretokens of smartcards voor extra beveiliging, maar deze vereisen fysieke distributie, wat logistieke en tijdgerelateerde kosten met zich meebrengt.

Softwarematige distributiemethoden zijn sneller, maar vragen om veilige sleutelopslag op apparaten. Een zorgverlener die bijvoorbeeld certificaten aan clinici distribueert, kan een softwaretool gebruiken om certificaten op elk apparaat van de clinicus te installeren, maar het beveiligen van de privésleutel in de Trusted Platform Module (TPM) van het apparaat kan problematisch zijn op oudere of niet-compatibele apparaten.

Een gestroomlijnd distributieproces is cruciaal maar moeilijk te realiseren. Organisaties moeten ook herstelprocedures creëren voor het geval certificaten verloren gaan of worden gecompromitteerd, wat de complexiteit verder vergroot.

Verloop en Vernieuwing

Het beheren van het verloop en de vernieuwing van certificaten is van cruciaal belang om verstoringen van de dienstverlening en beveiligingsrisico’s te voorkomen. In tegenstelling tot wachtwoorden werken certificaten vaak op de achtergrond, waardoor gebruikers ze gemakkelijk vergeten tot ze verlopen. Een onverwacht verlopen certificaat kan workflows verstoren, zoals bij een grote detailhandelaar waar certificaten tegelijkertijd verliepen voor meerdere kassa’s, wat leidde tot een tijdelijke maar kostbare storing.

Automatisering helpt deze problemen te verminderen, maar het is complex om te implementeren, vooral als verschillende systemen geen geautomatiseerde vernieuwing ondersteunen. Het gebruik van het Automated Certificate Management Environment (ACME)-protocol heeft bijvoorbeeld de vernieuwing voor servercertificaten vereenvoudigd, maar blijft uitdagend voor gebruikerscertificaten die identiteitsverificatie vereisen.

Een overheidsinstantie met medewerkers die certificaten op mobiele apparaten gebruiken, kan het moeilijk vinden om vernieuwingen te automatiseren op oudere of cross-platform apparaten, omdat mobiele besturingssystemen variëren in hun ondersteuning van PKI-standaarden.

Organisaties hebben ook de extra last om gebruikers te herinneren aan naderende vervaldatums, wat vaak aangepaste meldingen vereist. Financiële instellingen kunnen bijvoorbeeld herinneringen sturen via beveiligde e-mailsystemen en meldingen integreren in hun werkbeheersystemen om het risico op gemiste vernieuwingen te verkleinen.

Intrekking

Intrekking is cruciaal om risico’s te beperken als een certificaat is gecompromitteerd of niet meer nodig is, maar het beheer hiervan op grote schaal brengt meerdere uitdagingen met zich mee. Intrekking omvat het publiceren van een Certificate Revocation List (CRL) of het gebruik van het Online Certificate Status Protocol (OCSP).

De uitdaging groeit met de grootte van de CRL; als te veel certificaten worden ingetrokken, worden CRL’s groot, wat netwerkbronnen verbruikt en het proces vertraagt. Een telecommunicatiebedrijf dat klantcertificaten implementeert op veldapparatuur, kan bijvoorbeeld vertragingen ondervinden bij het verspreiden van bijgewerkte CRL’s, waardoor veldtechnici hun apparaten niet in realtime kunnen authenticeren.

OCSP biedt een schaalbaardere oplossing door clients in staat te stellen de intrekkingsstatus in realtime te controleren, maar vereist extra infrastructuur voor het onderhouden van OCSP-responders. Een zorgverlener met honderden mobiele apparaten zou uitdagingen ondervinden om ervoor te zorgen dat elk apparaat de intrekkingsstatus controleert, vooral als ze af en toe offline zijn.

Om de impact te verminderen, implementeren sommige organisaties OCSP-stapeling, waardoor servers OCSP-antwoorden in de cache opslaan en periodiek bijwerken. Dit voegt echter ook complexiteit toe aan serverconfiguraties en probleemoplossing.

Het zorgen dat eindgebruikers het intrekkingsproces begrijpen is even uitdagend. In een productiebedrijf kunnen gebruikers bijvoorbeeld weerstand bieden aan intrekkingsprocedures als ze vinden dat hun certificaat nog geldig moet zijn, vooral als de intrekking toegang tot essentiële applicaties onderbreekt.

Schaalbaarheid en Interoperabiliteit

Het beheren van certificaten op grote schaal brengt uitdagingen met zich mee op het gebied van interoperabiliteit tussen verschillende systemen en platforms. Een organisatie die duizenden certificaten moet beheren voor meerdere bedrijfslocaties, vindt het misschien moeilijk om een uniforme aanpak te implementeren die werkt met verschillende besturingssystemen en apparaten.

PKI-oplossingen moeten naadloos integreren met bestaande infrastructuren, zoals Active Directory, en moeten compatibel zijn met verschillende netwerkomgevingen, van Windows tot Linux, evenals mobiele apparaten.

Interoperabiliteit is vooral belangrijk bij samenwerkingen tussen bedrijven. Een organisatie die vertrouwelijke gegevens deelt met een externe leverancier, moet ervoor zorgen dat hun PKI-oplossingen compatibel zijn om veilige communicatie mogelijk te maken.

Een voorbeeld is een technologiegigant die samenwerkingsovereenkomsten heeft met andere bedrijven en daarbij certificaten gebruikt om gegevensuitwisseling te beveiligen. Het gebrek aan standaardisatie kan het moeilijk maken om naadloze communicatie te garanderen.

Beveiliging

Het beschermen van privésleutels is van het grootste belang binnen een PKI-omgeving, aangezien een gecompromitteerde sleutel ernstige gevolgen kan hebben. Veel organisaties vertrouwen op hardware security modules (HSM’s) om privésleutels te beveiligen, maar HSM’s zijn duur en complex om te beheren.

Een financiële instelling kan bijvoorbeeld investeren in HSM’s om sleutels te beveiligen, maar moet aanzienlijke middelen inzetten om ervoor te zorgen dat de apparaten correct zijn geïnstalleerd, onderhouden en beschermd tegen fysieke en cyberaanvallen.

Daarnaast kunnen menselijke fouten leiden tot beveiligingslekken. Een werknemer die zijn apparaat met een opgeslagen privésleutel verliest, kan een organisatie blootstellen aan aanvallen als de sleutel niet snel wordt ingetrokken.

Organisaties moeten ook rekening houden met interne dreigingen, zoals kwaadwillende werknemers die toegang hebben tot vertrouwelijke gegevens. Daarom is het belangrijk om niet alleen technologie te implementeren, maar ook strikte toegangscontroles en beleid voor sleutelbeheer.

Complexiteit

Het opzetten en beheren van een PKI-omgeving vereist gespecialiseerde kennis, wat het lastig maakt voor organisaties zonder ervaren PKI-experts. Het implementeren van certificaten gaat verder dan alleen technologie; het vereist een volledig begrip van cryptografie, netwerkconfiguraties en compliance-eisen.

Een zorgorganisatie die bijvoorbeeld patiëntgegevens wil beveiligen met certificaten, kan moeite hebben om een oplossing te vinden die zowel aan de beveiligingseisen voldoet als gemakkelijk te beheren is.

Het ontwikkelen van gebruiksvriendelijke interfaces en self-serviceportals kan de complexiteit voor eindgebruikers verminderen, maar dit vereist vaak maatwerk. Een softwarebedrijf dat ontwikkelaars certificaten wil laten uitgeven voor het testen van applicaties, moet mogelijk een speciaal portaal bouwen dat gebruikersvriendelijk is en tegelijkertijd aan alle beveiligingsvereisten voldoet.

Kosten

De implementatie en het beheer van een PKI-infrastructuur kunnen aanzienlijke kosten met zich meebrengen, vooral voor organisaties die hardwarebeveiliging, personeelstraining en softwarelicenties nodig hebben.

Een middelgroot bedrijf dat overweegt een eigen PKI-systeem te bouwen, moet bijvoorbeeld rekening houden met de kosten voor hardware, software en doorlopende onderhoudscontracten. Automatisering kan de kosten op de lange termijn verlagen, maar vereist een initiële investering.

Externe PKI-dienstverleners bieden vaak oplossingen die minder kosten dan een eigen infrastructuur, maar het uitbesteden van PKI brengt risico’s met zich mee op het gebied van gegevensbescherming en afhankelijkheid van derden. Bedrijven moeten de kosten-batenanalyse maken en beslissen of ze een interne oplossing willen bouwen of kiezen voor een externe dienstverlener.

Gebruikerservaring

Een van de grootste uitdagingen bij de implementatie van certificaten is het minimaliseren van de impact op eindgebruikers. Gebruikers die niet technisch onderlegd zijn, kunnen gefrustreerd raken door de complexiteit van certificaatinstallatie en -beheer.

Een marketingteam dat bijvoorbeeld toegang nodig heeft tot een beveiligd contentmanagementsysteem, kan het moeilijk vinden om een certificaat te installeren en te configureren zonder gedetailleerde instructies en ondersteuning.

Self-serviceportals en gedetailleerde gebruikershandleidingen kunnen de gebruikerservaring verbeteren, maar organisaties moeten ook rekening houden met verschillende niveaus van technische kennis onder hun personeel. Het bieden van trainingen en ondersteuning is essentieel om ervoor te zorgen dat gebruikers begrijpen hoe ze hun certificaten veilig kunnen beheren.

Conclusie

Het implementeren van klantcertificaten in PKI-omgevingen biedt sterke beveiligingsvoordelen, maar ook tal van technische en operationele uitdagingen. PKI-specialisten moeten zorgen voor een efficiënte uitgifte, distributie, verloop, en intrekking van certificaten, terwijl ze rekening houden met schaalbaarheid en interoperabiliteit.

Beveiligingszorgen, zoals het beschermen van privésleutels en het tegengaan van phishingrisico’s, maken het geheel complexer. Bovendien kan de benodigde expertise de kosten opdrijven, waardoor PKI een aanzienlijke investering wordt.

Om de voordelen te optimaliseren, moeten organisaties prioriteit geven aan automatisering, gebruiksvriendelijke distributie en interoperabiliteit. Geautomatiseerde vernieuwing en duidelijke gebruikersinstructies kunnen wrijving verminderen, waardoor PKI zowel veilig als praktisch wordt.

Het up-to-date blijven met nieuwe protocollen en het afstemmen van beveiligingsdoelen op operationele behoeften zijn cruciaal voor een succesvolle PKI-implementatie.

KeyTalk CKMS breidt deze mogelijkheden verder uit door aanvullende opties aan te bieden:

Flexibele integratie met MDM-oplossingen: KeyTalk CKMS ondersteunt naadloze integratie met populaire MDM-platforms zoals Microsoft Intune en JAMF, waardoor veilige en geautomatiseerde certificaatimplementatie mogelijk is voor uiteenlopende apparatenecosystemen.
Geavanceerde sleutelbescherming: Door ondersteuning van TPM 2.0 voor Linux-systemen en veilige opslag van privésleutels biedt KeyTalk verbeterde beveiliging, zelfs in complexe omgevingen.
SCEP-proxyfunctionaliteit: KeyTalk CKMS kan fungeren als een SCEP-proxy, wat het eenvoudiger maakt voor eindpunten om certificaten aan te vragen via een tussenliggende server die het SCEP-verzoek doorstuurt naar de werkelijke SCEP-server. Dit zorgt voor verbeterde schaalbaarheid en flexibiliteit in grote implementaties.
Aanpasbare certificaatsjablonen: Organisaties kunnen meerdere certificaatsjablonen definiëren en beheren die zijn afgestemd op hun unieke beveiligingsbehoeften, variërend van gebruikersauthenticatie tot S/MIME e-mailversleuteling en machine-identiteit.
Fijnmazige toegangscontrole (RBAC): Met rolgebaseerde toegangscontrole kunnen beheerders specifieke PKI-beheertaken veilig delegeren, waardoor de operationele efficiëntie wordt vergroot zonder het overzicht te verliezen.
Uitgebreide rapportage en auditlogs: KeyTalk CKMS biedt gedetailleerde logbestanden en rapporten voor compliance- en beveiligingsaudits, waardoor organisaties volledige zichtbaarheid hebben in certificaatactiviteiten.
Verbeteringen in phishingbescherming: Door PKI te gebruiken voor e-mailversleuteling en digitale handtekeningen helpt KeyTalk bij het tegengaan van phishingrisico’s door de authenticiteit en integriteit van e-mails te waarborgen.

Door gebruik te maken van deze functies kunnen organisaties een veiliger, efficiënter en toekomstbestendig PKI-beheer realiseren dat aansluit bij hun operationele en beveiligingsdoelstellingen.

Benieuwd wat gebruikerscertificaten en het KeyTalk CKMS voor jouw organisatie kunnen betekenen? Neem contact met ons op door het onderstaande contactformulier in te vullen en ontdek hoe wij je kunnen helpen bij het optimaliseren van je certificaatbeheer.

Het KeyTalk team